Қазақстан халқы Ассамблеясы

698

Ахмедсафин Уфа Мендбаевич

Өмір жылдары: (1912-1984 жж.)

    Аты аңызға айналған гидрогеолог, геология және минералогия ғылымдарының докторы, Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі, Қазақ КСР ғылымының еңбек сіңірген қайраткері.

     

    Құмды шөлдер сусыз емес, керісінше жүздеген миллиард текше метрде кең таралған, бірақ өте баяу қозғалатын, жерасты ағындары, тұщы және аздап тұздалған жер асты суларының өте үлкен қорлары бар деген ғылым мен практика үшін өте маңызды қорытынды жасаған өнертапқыш.

    У.М. Ахмедсафин – Қызылқұм каналын салу жөніндегі Үкімет комиссиясының қорытындысына қол қоймаған жалғыз адам, өйткені бұл Сырдария өзенінің Арал теңізіне ағысын азайтады және сол арқылы Арал теңізінің тартылуына ықпал етеді деп есептеді.

     

    Уфа Ахмедсафин Сырдариядан Арал теңізіне ағатын судың азаюына, Арал тайызданып, кеуіп кетуіне, фаунасының жойылуына және онымен кеме жүзбей қалуына соқтырмау үшін орасан зор күріш танаптарын суару үшін Сырдариядан салалық арналар салуға қарсы шықты. Сонымен қатар, суармалы жерлерден алынған су Арал теңізіне жіберіліп, бұл сулардың химиялық құрамы тұздану процесін белсендіреді. Бұл болжам анық, өйткені қазіргі уақытта Арал теңізі іс жүзінде жоғалып кетті, оның аз бөлігі ғана аман қалды.

     

    Тұлға туралы қазіргі замандастардың естеліктері, зерттеушілердің, оқушылардың, ұрпақтардың пікірлері

     

    «Гидрогеологиядағы нағыз Жамбыл және жерасты теңіздерінің ақыны», - деді гидротехникадағы ең ірі кеңес ғалымы Александр Николаевич Аскоченский.

     

    • Ең маңызды зерттеулер, теория жүзінде енгізілген тәжірибелер ондаған қалаларды, соның ішінде Алматы қаласын сумен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді, ол үшін күніне 1 млн. м3 дейін таза су алынды.

    • 2000-нан астам елдімекен жер асты суларымен қамтамасыз етілді, 100 миллион гектар жайылымға су келді, 45 мың гектардан астам қуаң жер суарылды.

    • Бұл ғылыми ұсыныстар республиканың қуаң жерлерінің өндіргіш күштерінің жедел дамуына ықпал етті, 2000 жылға дейін республиканың халық шаруашылығы үшін сумен жабдықтаудың жалпы нобайын жасауға мүмкіндік берді.

     

    Шығармашылық мұрасы

    • Методика составления карт прогнозов и обзор артезианских бассейнов Казахстана. Алма-Ата, 1961.

    • Формирование и гидродинамика артезианских вод Южного Казахстана. Алма-Ата, 1973.

    • Прогнозная карта региональной водообеспеченности Казахстана ресурсами подземных вод масштаба 1: 2 500 000. Алма-Ата, 1983.

    • Ресурсы подземных вод и гидрогеологические прогнозы в зоне переброски части стока сибирских рек в Казахстане. Алма-Ата, 1981.

    • Региональные ресурсы подземных вод Казахстана. Алма-Ата, 1983.

    1. Жапарханов С.Ж. Светлые воды памяти. Статья, посвященная 80-летию со дня рождения У.М.Ахметсафина // Вечерняя Алма-Ата. 1992. 30 июля.

    2. Уралбаев Ж.А. Почитаемые люди земли казахской. Статья об У.М.Ахмедсафине. Алматы, 2001. Т. 4. С. 85-89, с портретом.

    3. Ильин М. Живая кровь земли // Взращенные Октябрем. Алма-Ата, 1967. С. 276-286.

    4. Казахская Советская Энциклопедия. Статья об У.М.Ахмедсафине. Алма-Ата, 1971. Т. 1. С. 616-617.

    5. Ахмедсафина Д.У., Шапиро С.М. Уфа МендбаевичАхмедсафин, 1912-1984. 2-е изд. – 2005.

    6. Маржина Н. Тайна артезианского колодца. Очерк об У.М.Ахметсафине // Вдохновение. Алма-Ата: Жазуши, 1982. С. 113-116.

    7. Сарсенбаева Г.Ф. Уфа МендбаевичАхмедсафин // Библиография. Алма-Ата, 1974.

     

    Уфа Ахмедсафин туралы материалдарды оның шәкірті, Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институтының зертхана меңгерушісі, академик Мұхамеджанов Мұрат Әбікенұлы ұсынды.

    • Қазақ КСР Ғылым академиясының У.М.Ахмедсафин атындағы гидрогеология және геоэкология институтына аты берілді;

    • Алматы қаласының солтүстігінде шығыс айналма жолындағы көшеге аты берілді;

    • Солтүстік Қазақстан облысы, Советское (қазіргі Аққайың) ауданы, Трудовой ауылындағы орта мектепке У.М.Ахмедсафинның аты берілді.

    • 2012 жылы Алматыда «Қазақстанның көрнекті ғалымы және гидрогеологы, Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі, Социалистік Еңбек Ері У.М.Ахмедсафиннің туғанына100 жыл» халықаралық ғылыми-теориялық конференция өткізілді.


     

Кейін қарай