Еділ немістерінің отбасында дүниеге келген. 1941 жылы Сталиннің жарлығымен этникалық неміс ретінде КСРО-ның барлық немістерімен қатар Есіл өзенін бойындағы Солтүстік Қазақстан облысындағы Ысқақ Ыбыраев ауылының жанындағы қазақ ауылына жер аударылды. Өмірінің қызықты фактісі - оның қазақ мектебінде оқуы. Ол қазақ тілін жетік білетін. Алматыдағы Қазақ педагогикалық институтының (қазіргі Абай атындағы ҚазҰПУ) филология факультетін тәмамдап, қазақ филологы болды.

Тұлға туралы қазіргі замандастардың естеліктері, зерттеушілердің, оқушылардың, ұрпақтардың пікірлері

«Оның ішкі ұстанымы ең алдымен Қазақстанның өзінің отаны, қазақ тілі... - оның басты рухани мұрасы мен байлығы, екінші мәдениеті ...болып табылады. Өзін Тәуелсіз Дала азаматы ретінде сезінеді – өз еліне, туған жеріне қажет адам ретінде санайды» (В.В. Бадиков).

 

Өміріндегі Қазақстанмен, қазақ халқымен байланысты бірегей оқиғалары

Герольд Карлович - бұл біздің көпэтносты мәдениетіміз бен әдебиетіміздің феномені. Ол қазақ ақындары мен жазушылары туралы тұтас шығармалар кітапханасын құрды. Герольд Карловичтің арқасында орыс тілді оқырмандар Бейімбет Майлиннің, Ғабит Мүсіреповтің, Әбіш Кекілбаевтың шығармашылығымен таныса алды.

 

Тегі неміс бола тұра, ол өзін қазақ деп санайтын және өзі туралы: «... Өмірімнің 43 жылын қазақтардың арасында, қазақ тіліне құлағымның құрышын қандырумен келген екенмін. Менің ұғым-түйсігімде қазақ тілі құдды қазақтың осынау кеңпейіл, мейірбан даласы сияқты ғажайып ұшаң-теңіз бай, шешен де көркем тіл. Тек сол оралымды бай тілді «қиыннан қиыстырар ел данасы» керек. Өз басым осылай түсінемін» деп айтатын.

 

Ол әрқашан Абайдың ұлылығына тағзым етіп, оның қара сөздерінен үзінділер келтіруді жақсы көретін.

 

Халыққа арналған сөздері: «Қазақ, қанша тырыссаң да, американдық бола алмайсың. Қазақ болып қал. Сені құтқаратын осы».

 

Герольд Карлович ұзақ уақыт бойы ауыр науқаспен күресіп, 28 жыл балдақпен жүрді. Ол өзінің жұмысын тоқтатпай, белсенді және жемісті шығармашылық жылдарында үш тілде 70-тен астам кітап пен 2 мыңға жуық жарияланым шығарды. Герольд Бельгер қазақ тілін жетік меңгерген және жазбаша, ауызша жеткізген сөздерінде халықты бірнеше рет мемлекеттік тілді үйренуге және қазақ тілінің сұлулығын түсінуге шақырған.

 

Шығармашылық мұрасы

Орыс және қазақ тілдеріне 200-ден астам туындыларды аударды

 

20-ден астам кітаптың («Алтын Асу», «Гете және Абай», «Ілияс Жансүгіровтің аудармаларын зерттеу», «Ертең күн шығады», «Қазақ сөзі» және т.б.) авторы

«Сосновый дом на краю аула» А-А., 1973

«Даладағы шағала» А., 1976

«Алтын асу» А., 1977

«Живые предметы родства» А-А., 1981 (неміс тілінде)

«Лицом к лицу со временем» А-А., 1985 (неміс тілінде)

«Үндестік» (А., 1982)

«Гете және Абай» (А., 1989, екеуі де орыс тілінде) зерттеу еңбектері

«Шың»

«Туыстықтың жанды өрнектері» (А., 1981, неміс тілінде)

«Асылға абай болайық» («Қазақ әдебиеті», 1985, 9 мамыр)

«Ақындар сыры» («Простор», N° 2, 1992) т. б. қазақ, орыс, неміс тілдерінде оннан астам мақала

«Мұнартау» («Жалын», № 1, 1974) атты көркем әңгіме

«Мотивы трех струн» А-А., 1986

«Тас өткел» М., 1987

«Гете и Абай» А-А., 1989

«Завтра будет солнце» А., 1992

«Земные избранники» А., 1995

«Тихие беседы на шумных перекрестках» А., 2001

«Этюды о переводах Ильяса Жансугурова» А., 2001

«Казахское слово» Астана, 2001

«Дом скитальца» Астана, 2003

«В темный час перед рассветом» А., 2003

«Карл Бельгер — мой отец» А., 2003, т.б.

Президенттік Бейбітшілік және рухани келісім сыйлығының лауреаты
Парасат ордені
«Германия Федеративті Республикасына еңбегі үшін» ордені
Достық ордені 

Қазақстан жазушылары: Анықтамалық /Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса. - Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009.

Кусаинова А.М. Языковая личность Герольда Бельгера. // Веелябинского государственного университета, 2009.

Ананьева С. В. Творчество Герольда Бельгера в контексте современного литературного процесса / С.В. Ананьева, Л. Бабкина; под ред. Б.Б. Мамраева. Алматы, 2004. 199 с.

Бельгер Г. Каменный брод. Алма-Ата: Казахстан, 1973. 64 с.

Бельгер Г. Родство. Статьи и очерки. Алма-Ата: Казахстан, 1991. 87 с.

Брусиловская. Е. Гармония духа Герольда Бельгера // Казахстанская правда. 2004. № 34.

Светланова В. К 70-летию Г. Бельгера // Евразия. 2004. № 5.

Қазақстан Республикасында Кімнің Кім екені. — 2011. 2 томдық анықтамалық. - Алматы, 20119. Абай. Энциклопедия. — Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы.

Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011.

2017 жылы Алматы қаласының Наурызбай ауданындағы көшеге Герольд Бельгердің есімі берілді. Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында Бельгердің үш мұражай бөлмесі жұмыс істейді.

 

Алматыда жыл сайын «Бельгер әлемі» республикалық ғылыми конференциясы өтеді. Ұйымдастырушы: «Wiedergeburt» «Қазақстан Республикасының немістер кеңесі» республикалық қоғамдық бірлестігі.

 

Г. Бельгердің 85 жылдық мерейтойына орай, 2019 жылдың 25 қазанында «Видергебурт», Қазақстандық «Рухани Жаңғыру» қоғамдық даму институты, Қазақстан халқы Ассамблеясы және М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті бірлесе отырып, конференция өткізді.

 

Бельгердің көптеген құжаттары мен қолжазбалары Қазақстан Республикасы Президентінің архивіне тапсырылды. Жазушының жеке кітапханасы Түркістан университеті мен Алматы кітапханаларына берілді.

 

Герольд Бельгердің аты ұмытылмайды! Оны еске алады, құрметтейді, оқиды, дауысын тыңдайды. Оның дауысы әрдайым дәл, шынайы және шыншыл болатын.

 

ҚР Президент әкімшілігінің бас сарапшысы Э.Чиликова ұсынған Қазақстан Республикасы Президентінің Мұрағатының мұрағаттық құжаттары

 

КОК мүшесі, КСРО Жазушылар Одағының мүшесі

 

Қазақстандық БК Басқарма мүшесі Г. Бельгердің

 

КСРО Коммунистік партиясының Бас хатшысы М.С. Горбачевқа

 

Алматы қ. 15 қараша 1985 ж.

 

[…] мен өзімнің алғашқы өтінішімді айтамын: кез-келген түрде сатқындық жасау мүмкін бе - бұл Жарлықтар [біз КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 08.08.1941 ж., 11/26/1948, 12/13/1955, 06/29/1964 ж. Жарлықтары туралы айтып отырмыз. 2820-ⅠⅤ] Жарлық, Кеңес Одағының барлық халықтарының алдында олардың абсурдтылығын (немесе тарихи сәйкессіздігін) және кеңестік немістердің фашистердің аяусыз әрекеттерімен ешқашан байланысы болмағанын барлығы білуі үшін, ашық түрде түсіндіріп беруді сұраймыз және бұл мәселеде күдік, күмән, сенімсіздік болмауы керек […]

 

Герольд Бельгер

 

ҚР ПӘ. Ф.152-НЛ. Оп.1. Д.23. Түпнұсқа. Авторлық құқықтармен қорғалған.

 

Г.Бельгердің жарияланбаған сөзінен

 

КП ОК бірінші хатшысы Г.В.Колбинмен кездесуде (1986–1989 гг.)

 

Алматы қ. 31 желтоқсан 1986 ж.

 

Мен интернационализм туралы айтқым келеді. Сондықтан мен өзім туралы аздап айтуым да қажет. Алты жасымнан бастап қазақ ауылында өсіп, тәрбиелендім, қазақ мектебін бітірдім, біраз уақыт тек қазақша жаздым. Содан кейін қазақ әдебиеті мен тілінің насихаттаушысы атандым. Мен қазақ прозасын зор ынтамен аудара бастадым және 500-ден басылымға шығарылып, 200-ден астам шығармалар жаздым. Мен қазақ әдебиеті мен тілі туралы мақалалар мен зерттеулер жазамын. Мен өзімнің әңгімелерім мен повестерімде қазақтар туралы жазамын. Негізінен қатты қазақтандым. Менің ойымша - менің қазақшаның барлығы туралы айтуға құқығым бар. Немістер және орыстар туралы да дәл солай. Мен үш мәдениеттің жемісімін. Бұл жерде ешқандай артықшылық жоқ. Мұның барлығы уақыт пен жағдайдың еркі. Бірақ мен оны мақтан тұтамын. Мен интернационалиспін, тәрбие, сенім, тілдік орта, тіпті отбасылық қатынастар мен байланыстар жағынан болса да, мен интернационалиспін.

 

ҚР ПӘ. Ф.152-НЛ. Оп.1. Д.60. Түпнұсқа. Мәшеңкемен басылып, автор түзеткен 2012 ж.