
300
Ипатова Валентина Филипповна
Өмір жылдары: (1918-2003 жж.)
Кеңестік және қазақстандық әйгілі балет әртісі, хореограф, педагог. Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген әртісі. 50 жылдай ол балетті Қарағандыда басқарды.
Ол 1918 жылы 18 сәуірде Нижний Новгород губерниясының Городец қаласында дүниеге келген. Көп ұзамай отбасы Самараға көшті, Валентина хореографиялық студияны бітірді, болашақ балеринаның кәсіби өмірі басталды. 1938 жылы студияны бітіргеннен кейін ол балет труппасына қосылды.
Ұлы Отан соғысы кезінде ол Оңтүстік-Батыс майданындағы алдыңғы қатардағы суретшілер бригадаларының құрамында өнер көрсетті. 1946 жылы ол Свердловск опера және балет театрының труппасына шақырту алып, балет сахнасына оралды. Луначарский. Ол «Аққу көлі», «Шопиниана», «Вальпургис түні» (Фауст) және «Наинаның бақшалары» (Руслан мен Людмила) балеттеріне қатысты.
15 жыл бойы ол Куйбышев және Свердловск опера және балет театрларында театр сахналарында биледі.
1948 жылы ол Қарағандыға туыстарының үйіне қоныс аударды және Пионерлер үйінің би үйірмесінде сабақ бере бастады. Ол өзінің жеке либреттосынан композитор Р.Рихтердің музыкасына жазылған «Қызыл телпек» атты алғашқы балалар балетін қойды.
1952 жылдан - Кеншілер мәдениет сарайының хореографиялық ұжымының жетекшісі. 1959 жылы ол алғашқы үлкен қойылымды - Б.Асафьевтің «Бахчисарай фонтаны» балетін қойды, ол қала үшін күтпеген қуаныш болды.
1961 жылы В.Ф. Ипатова П.Чайковскийдің «Аққу көлі» балетін қоя бастады: қарағандылықтар газеттен қуанышты жаңалықтарды оқиды: «Бізде аққу көлі бар!» тағы да кеншілер сарайының театр залына балетке келді.
Балет Қарағандыдағы өнердің жоғары басымдығына айналды, өйткені ол өзінің жеке балеті болды. Содан кейін жас балет компаниясының Мәскеуге шақыруы, Алматыға гастролі болды ...
«Біз оны есімізге алдық, дайындық кестесі бар қағаздармен сыныпқа тез кіріп, көзілдірігімізге қарап, пианистке бас изедік: біз бастаймыз және - бір, ал екі ... Барлығы қуанды, жүгірді, өйткені ауыстыратындар бар, костюмдер бар, мұнда пуант аяқ киімдер бар, бәрін шешіп, хабарласып, тапсырыс беріп, алдымен нокаутқа жіберу керек еді - билікке мұның бәрі қажет деп сендіру үшін. Себебі Кеншілер сарайының басшылығы оның көмекшісі әрі одақтасы болғанға дейін Валентина Филипповна жанжалдар мен түсінбеушіліктің өрті, үмітсіздіктің ащы көз жасының суы мен алғашқы жетістіктерінің мыс құбырлары арқылы өтті. Мүмкін, тек Кремльдегі экскурсия мен КСРО-ның барлық орталық газет-журналдарына шолулар, мүмкін емес идеялар мен жобалардың алдында, оны өте батыл тыңдайды...». Г.Полищук, хореограф-мұғалім, Украина театр қайраткерлері одағының мүшесі
Балқашта, Рудный Алтайда, Қарқаралыда және т.б. гастрольдер. Бұл географиялық нүктелердің бәрі бірдей теледидарға дейінгі уақытта балет өнері туралы білмейтін. Көптеген көрермендер балетті өмірінде бірінші рет сахнадан көрді. Ипатованың студенттері экскурсиядан ең ұмытылмас туристік әсер қалдырды. Олар концерттік нөмірді анор ретінде қайталағаннан кейін, оларды сахнаға қалай жібермегенін толқумен есіне алды, он жеті рет иіліп тағзым етуге шақырды.
1962 жылы халықтық балет театры атағын беруімен ұжым Мәскеуде Кремль театрының сахнасында «Бахчисарай фонтаны» балетімен өнер көрсетуге шақыру алды. Спектакль Мәскеудегі әр түрлі сахналарда 4 рет көрсетіліп, орталық және қазақстандық басылымдардағы мақалалар мен шолулармен, соның ішінде осы балеттің бірінші режиссері, профессор Р.Захаровтың «Известия» газетіндегі мақаласымен ерекшеленді.
1964 жылдың басында Алматыда гастрольде қарағандылық «Аққу көлі» балетінің қойылымы 3 рет көрсетілді. Абай Заурбек Райбаев атындағы Алматы мемлекеттік академиялық опера және балет театрының бас хореографы ерекше балет ұжымына қызығушылық танытты.
1964 жылы ол қарағандылық әртістердің қатысуымен екі актілі балет қойды: Равельдің Болеро және Чайковский музыкасына жазылған Франческа да Римини, олар В.Ф.-мен бірге бір актілі балет кешінің бағдарламасына енгізілді. Ипатова «Вальпургия түні». 1966 жылы Пуни-Глиердің 3 актілі «Эсмеральда» балетінің премьерасы В.Ф. Ипатова.
1967 жылы А.Рудянскийдің музыкасына «Өлместікке шың» атты жаңа туынды (либреттосы В.Ф. Ипатова) батыр-ұшқыш Нүркен Әбдіров туралы. 1968 жылы репертуарға Чайковскийдің Вейнонен хореографиялық жасаған Nutелкунчик балетінен сюита кірді.
«Ипатова сыныпта қатал болды, ол балаларға тіпті қатал болып көрінді, өйткені көптеген балет мұғалімдері барлығын байқайтын өткір кәсіби көзге ие болды және өткір тілде спектакльдің кемшіліктерін лезде метафораға аударды. Бірақ балет сыныбындағы ауыр жұмыс бағасын біле отырып, ол әзілмен шиеленісті баса алды. Оның әзіл сезімі өте жақсы болды. Ол әсіресе дуэттермен жұмыс істегенді ұнататын, қиын тіректерді жиі сұрайтын және оларды игеруге абайсызда ұсыныс жасайтын: «Әрине, сіз жеңілдете аласыз» ... Ол талантты бағалайтын, ал оның көптеген шәкірттері шынымен де талантты, әсіресе еңбекқорлығы мен өнерге берілгендігін өте жоғары бағалайтын. ... Ол ерекше интуицияға ие болды, ол бәрін көріп, студенттерін түсінді, олардың көңіл-күйі мен көңіл күйін оқыды. Таңқаларлықтай репертуарға жетекшілік етіп, өз сыныбында өзін көрсеткендердің әрқайсысының шығармашылық өсуіне көмектесті. Валентина Филипповна олардың сахналық тағдырын сүйіспеншілікпен және шабытпен мүсіндеді ... Ол өзінің миссиясын балет өнеріне қызмет етуде көрді...». Г.Полищук
Театрда балет студиясы болды, жаңа репертуарға жаңа суретшілердің ұрпақтары үнемі қосылды. 1956 жылдан бастап Валентина Ипатованың балет театрына мектеп оқушылары, студенттер, дәрігерлер, кеншілер мен оқытушылар келді.
Театр өмір сүрген 35 жыл ішінде 800-ден астам адам шебер ұйымдастырған концерттер мен толықметражды балеттерге қатысты. В.Ф. Ипатова Қарағандыда балет өнерін жарты ғасырға жуық басқарды. Қайтыс болған В.Ф. Ипатова 2003 жылғы 15 маусым.
Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген әртісі. Ленин ордені. «1941-1945 жылдардағы соғыс ардагері» төсбелгісі.
1. Ляховская И. Успех балета «Бахчисарайский фонтан» // Социалистическая Караганда, 1960, 26 июня.
2. «Бахчисарайский Фонтан» на шахтерской сцене // Советский шахтер, 1961, №5.
3 Григорьев В. У нас «Лебединое озеро»! // Социалистическая Караганда, 1962, 20 февраля.
4. Гости Кремлевского театра! Интервью директора театра П.П.Кабанова // Правда, 1962, № 287, 14 октября.
5. Наши Гости. На гастроли в столицу //Театральная Москва, 1962, № 42.
6. Балет горняков // Вечерняя Москва, 1962, № 293, 15 декабря.
7. Беляков В. Балет из Караганды // Советская Россия, 1962, №294, 16 декабря.
8. Есть Карагандинский балет//Советская культура, 1962, 20 декабря.
9. Ляховская И. В Большое искусство (дневник гастролей) // Социалистическая Караганда, 1962, 23 декабря.
10. Танцоры из Караганды // Советская музыка, 1963, №12, с.159.
11. Триумф карагандинцев / Г. Шевченко // Ленинская смена, 1964, 30 декабря.
12. Обухова C. Маленькая женщина с характером // Индустриальная Караганда, 1993, 6 мая.
13. Ей рукоплескал Кремлевский Дворец // Индустриальная Караганда, 2003, 17 июля 14.
14. Полищук Г. Только страсть должна выводить вас на сцену! // Индустриальная Караганда. 2018, 26 апреля // http: //inkaraganda.kz/articles/148623
В.Ф. Ипатова: Асафьевтің «Бахчисарай фонтаны» балеті, П.Чайковскийдің «Аққу көлі» балеті, Равелдің «Болеро» және «Франческа да Римини» үш балеті, Чайковскийдің музыкасына жазылған «Францеска да Римини», Пуни-Глиердің «Эсмеральда» балеті және т.б.
В.Ф. Ипатованың үйде мемориалды тақта орнатылды.
В.Ф. Ипатованың шығармашылық жолы және қарағандылық балет 150-ден астам баспасөзде, фильмдерде және теледидар бағдарламаларында жарияланған.
25 Маусым, 18:05
ҚХА Хатшылығында жұмыс отырысы: Жетісу облысы
27 Маусым, 16:01
Көкшетауда Журналистер клубының кезекті отырысы өтті
30 Маусым, 16:36
ҚХА Хатшылығында жұмыс отырысы: Солтүстік Қазақстан облысы
27 Маусым, 14:52
Қазақстан халқы Ассамблеясы Аналар кеңесінің ZOOM форматында жұмыс отырысы өтті
27 Маусым, 14:47
ҚХА медиасаласын дамыту мәселелері бойынша жұмыс кездесуі өтті