Қазақстан халқы Ассамблеясы

514

Калюжный Анатолий Афанасьевич

Өмір жылдары: (1952 – 2012 жж.)

    Көрнекті ғалым, белгілі қазақстандық педагог және психолог, 1997 жылдан бастап Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің Психология және педагогика кафедрасының меңгерушісі, Психология және педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Халықаралық психология ғылымдары академиясының, Халықаралық имиджелогия академиясының, Халықаралық адам факторы академиясының және Халықаралық әлеуметтік жұмыс академиясының академигі.

    1952 жылы 15 ақпанда Ақтөбе облысы Мәртөк ауданы Горноводск кентінде, ауыл еңбеккерлерінің қатардағы украин отбасында дүниеге келген.

    Еңбек жолын 1973 жылы Ақтөбе педагогикалық институтының филология факультетін бітіргеннен кейін, алдымен Мәртөк ауданының Междуреченск мектебінде, содан кейін Новомихайлов орта мектебінде орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі болып бастады. Сол 6 жыл ішінде А.А. Калюжный мұғалім ретінде үлкен тәжірибе жинады, педагогикалық қызметтің көптеген күрделі мәселелерін меңгерді.

    Калюжныйдың ең бастысы мақсаты өмірлік түсіну болды. Анатолий Афанасьевич жаңашыл педагогтардың тәжірибесін игере отырып, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа заманауи әдістерін қолдана бастады және білім беру процесіне өз идеяларын енгізді. Сол кездің өзінде Анатолий Афанасьевич тәрбие мен оқытудың теориясы мен әдістемесі туралы терең білімдерін көрсетті. Ол қосымша материалдарды, көрнекілікті және техникалық оқыту құралдарын қолданды.

    Ауыл мектебінде жұмыс істей жүріп, Анатолий Афанасьевич педагогиканың теориялық мәселелерімен айналыса бастайды. Ол кез 70-80 жылдары – Кеңес мектебі қиын кезеңді бастан кешті, реформалар мен өзгерістердің қажеттілігі сезілді, сол кезде Анатолий Афанасьевич өмірінде басты таңдау жасайды.

    1979 жылдың қыркүйегінде Анатолий Калюжный толыққанды ғылыми жұмыс үшін жоғары оқу орнына жұмысқа ауысу туралы шешім қабылдады. Ол Ақтөбе педагогикалық институтының орыс тілі мен әдебиетін оқыту әдістемесі кафедрасының оқытушысы лауазымына конкурсқа қатысу үшін құжаттар тапсырады. Сынақтан сәтті өтіп, өзінің ЖОО-да оқытушы болады.

    Көп ұзамай А.А. Калюжный оқуын жалғастыру туралы шешім қабылдап, Қазақстанның Педагогикалық Ғылымдар ғылыми-зерттеу институтының күндізгі аспирантурасына түседі. 1983 жылдың сәуір айында «Педагогика теориясы мен тарихы» мамандығы бойынша кандидаттық диссертациясын сәтті қорғады. Оның ғалым-педагог болу, білім мен тәрбиенің өзекті мәселелерін зерттей отырып, педагогикалық ғылымды дамытумен айналысу арманы іс жүзінде жүзеге аса бастайды.

    Осы уақыттан бастап соңғы күндеріне дейін А.А. Калюжныйдың өмірі туған университетімен байланысты болды. Оның жолы студенттіктен ЖОО проректорына дейін өтті және оның дамуына белсенді қатысты. Ең алдымен ол елден тыс жерлерге танымал зерттеуші болды. Педагогика және психология ғылымдарының докторы атанып, екі докторлық диссертациясын қорғаған Қазақстандағы алғашқы ғалым.

    Сұхбаттарының бірінде ол педагогика мәселелерін зерттей отырып, педагогика ғылымының болашағы психологиямен синтезде екенін анық түсіне бастағанын айтты.

    Ол қазіргі ғылымда негізін қалаушы болып саналатын жаңа ғылыми бағытты – мұғалімнің әлеуметтік имиджін бірінші болып дамыта бастады.

    2007-2010 жылдары Анатолий Афанасьевич Алматыда да, Мәскеуде де жарық көретін психология және педагогика бойынша бірнеше оқулықтар дайындады. Олардың бірі – «Мұғалімнің имиджін қалыптастыру психологиясы» кітабында былай деп жазды: «Біз өмір сүріп, жұмыс істейтін қазіргі жағдайлар бұрынғылардан түбегейлі ерекшеленеді. Ал жаңа жағдайда біз өзімізді басқаша ұстауымыз керек және басқа мінез-құлық үлгілеріне сәйкес өмір сүруіміз керек».

    Ол білім беру үдерісінде басты рөл мұғалімге тиесілі деп санайтын. Анатолий Калюжный қуатты интеллектісі және кең ғылыми ой-өрісі, жоғары теориялық және практикалық білімі бар шығармашылық адам ретінде ғылымның екі маңызды әлеуметтік саласын – педагогика мен психологияны сәтті біріктіре алды. Ол осы бірлескен ғылыми бағыттар бойынша диссертацияларын сәтті қорғаған аспиранттар мен докторанттардың (барлығы 50 адам) буынын дайындады.

    Белсенді ғылыми қызмет А.А. Калюжныйдың негізгі психологиялық-педагогикалық проблемалар бойынша ондаған халықаралық ғылыми конференцияларға тұрақты қатысуынан көрінді. Ол Ресейдің психологиялық және педагогикалық мәселелер жөніндегі жетекші ғылыми орталығы – П.А. Демидов атындағы Ярославль мемлекеттік университетінде психология бойынша докторлық диссертацияны қорғағаны кездейсоқ емес. Оның 180-нен астам ғылыми еңбегі, оның ішінде 8 монографиясы мен электронды оқу құралдары бар.

    Жаңа 2012 жыл басы Анатолий Афанасьевич Калюжныйдың мезгілсіз қайтыс болуы туралы қайғылы жаңалық әкелді. Қазақстандағы педагогикалық және психологиялық ғылымның дамуына, туған жоғары оқу орнының дамуына, жас ғалымдардың тұтас шоғырының қалыптасуына зор үлес қосқан педагог және ғалым Анатолий Александрович Калюжныйдың ауыр сырқаты өмірден ерте кетуіне себеп болды.

    Анатолий Калюжныйды көптеген әріптестеріне жақын еткен тағы бір ерекшелігі – ол туған Мәртөк ауданын шын жүректен жақсы көрді және өзін Қазақстанның патриоты деп санады.

    2005 жылдың қорытындысы бойынша «Имиджелогиялық білім беру мен ағартудағы үздік жоба» номинациясында «Педагогикалық имиджелогия» оқулығы үшін жеңімпаз атанды.

    1. Жубатканов К. Слово о друге. - Эврика, 15.07.2012 – С.2.

    2. Он был яркой личностью. - Актюбинский вестник. 17.10 2015. – С.1.

    https://avestnik.kz/on-byl-yarkoj-lichnostyu-2/

    3. Почтили память профессора Анатолия Калюжного. https://news-ru.arsu.kz/?p=10837

    Бүгінде Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінде Анатолий Александрович Калюжный туралы естелік мұқият сақталуда.

    Педагогика кафедрасына оның есімі берілген.

    Профессор Калюжный атындағы интерактивті тақтамен және арнайы кітапханамен жабдықталған оқу кабинеті ашылды.

    Калюжный оқулары аясында халықаралық ғылыми-практикалық конференция және басқа да іс-шаралар өткізіледі.

    Университеттің бас ғимаратында ғалымның мүсіні орнатылды.

Кейін қарай