2015 жылғы 17 қыркүйекте «Ұлы дала елі» экспедициясы республикада ғана емес, одан да тыс жерлерде жақсы белгілі Екібастұз ауданына келді. Экспедиция қазақ мемлекеттілігінің бастауына тікелей қатысы бар Ақкөл-Жайылма өңіріне ат басын тіреді.

2015 жылғы 17 қыркүйекте «Ұлы дала елі» экспедициясы республикада ғана емес, одан да тыс жерлерде жақсы белгілі Екібастұз ауданына келді. Экспедиция қазақ мемлекеттілігінің бастауына тікелей қатысы бар Ақкөл-Жайылма өңіріне ат басын тіреді. 

Тап осы жерде Алтын Орда дәуіріне жататын ірі кесене табылған. Біздің эрамыздың XIV ғасырына жатқызылатын кесене Сарыарқа аумағындағы аса ірі археологиялық ғимараттардың бірі болып табылады. Қабырғаларының қалыңдығы 1 метрден асатын, ал биіктігі 5 метрдей болатын ғимараттың төбесі сегіз қырлы күмбезбен көмкерілген. Кесене қабырғалары сәнді тақтайшалармен және оюлы кірпіштермен безендірілген.   

Мұнда жерлеу рәсімдері XIV-XVI ғасырларға тән исламға дейінгі жерлеу рәсімдерінің элементтері араластырыла, мұсылман дәстүрімен жүзеге асырылған. 

Көшпелі ақсүйектер жерленген зираттар бұл аумақта XIV ғасырда Жошы ұлысында мемлекеттік дін мәртебесіне ие болған исламды қабылдаған дала аристократтары өмір сүргенін көрсетеді. 

Ортағасырлық билеушінің Орда-базары: дін басыларынан, емшілерден, қолөнешілерден, қызметшілерден, күзетшілерден бастап, сауда-айырбас операцияларын жүзеге асыратын саудагерлерге дейін қамтитын қажетті инфрақұрылым болған. Бұл аумақта тауар-ақша қатынастары дамуының бір дәлелі – археологиялық қазба жұмыстары нәтижесінде алтынордалық тиындардың (монеттердің) табылуы. Осылайша, зерттелетін объектіні бірінші кезекте құрамына Солтүстік-Шығыс Қазақстанның көшпелі тайпалары кіретін ортағасырлық ұлыс билеушілерінің жазғы ставкасы-ордасы ретінде қарауға болады.   

Сондай-ақ өңірде әулиелі жерлер өте көп. Экспедиция Көлебе батырдың зиратына, Түйте әулиенің ескерткішіне, Исабек ишанның зиратына, Әулиеталға, Жеміс атаның зиратына зиярат етті. 

Әбеуова Еңлік, тарих магистрі,

ПМПИ археолиялық-этнологиялық және  

палеонтологиялық зерттеу орталығының ғылыми қызметкері 

Павлодар облысы әкімі аппаратының «Қоғамдық келісім»  КМУ медиа қамтамасыз ету бөлімі   

Кейін қарай