Сыбайлас жемқорлық құбылыс ретінде адамдарға ежелден таныс. Жеті ғасырдан астам уақыт бойы, тарихшылардың айтуынша, адамзат бұл зұлымдықпен сəтті күресіп келеді. Бірақ үшінші мыңжылдықтың басында, біз, адамдар, сыбайлас жемқорлықты толық мағынасында жоюға əлі жете алмадық.

Сыбайлас жемқорлық дегеніміз не? Энциклопедияға сəйкес, сыбайлас жемқорлық - бұл «мемлекеттік қызметшілердің (шенеуніктердің) жəне мемлекеттік билік органдарының өкілдерінің лауазымын, олардың қызметтік құқықтары мен өкілеттіктерін заңсыз байыту, материалдық артықшылықтар мен басқа да игіліктерді алу жəне пайдалану үшін жеке жəне өзімшілдік мақсатта қолдануы. «Сыбайлас жемқорлықтың үлкен кемшілігі - бұл экономикалық салада мемлекетке зиян келтіріп, елдің жəне оның əрбір азаматының жалпы əл -ауқатын төмендетеді. Сонымен қатар, мұның бəрі халықтың билікке деген сенімін мүлде жоғалтады. Пара алу - бұл қызметтік қылмыс қана емес, сыбайлас жемқорлықтың типтік көрінісі болып табылатын ең типтік, қауіпті жəне кең таралған құбылыс. Бұл қылмыстың заты тек ақша, бағалы қағаздар, басқа да мүлік емес, сонымен қатар əр түрлі игіліктер жəне көбінесе мүліктік сипатта болады. Сыбайлас жемқорлықпен күресу қажет. Барлық құрылымдар мен барлық деңгейдегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы бірыңғай, берік жəне дəйекті саясат қана оң нəтиже бере алады. Ол мемлекетте идеологиялық жəне бұқаралық саяси шаралар жүргізу арқылы мемлекеттік билік жүйесіндегі көлеңкелі сыбайлас жемқорлықпен күресуге бағытталған қызметті күшейтуден тұрады. Заң алдында барлығының бірдей жауапкершілігін қамтамасыз ету маңызды. Сыбайлас жемқорлық қылмыстары анықталған жағдайда, лауазымына қарамастан азаматтарды жауапкершілікке тарту. Мемлекет өз кезегінде жеке тұлғалар мен азаматтар алдындағы тиімді салық жүйесін құру, федералдық жəне аймақтық бюджеттердің əлеуметтік бағыттылығын күшейту, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын сыбайлас жемқорлықтан қорғау сияқты міндеттемелерін орындауға міндетті. Көп нəрсе мемлекеттік қызметшілердің кəсіби дайындығы мен жалпы мəдениетіне, олардың іскерлік жəне адамгершілік қасиеттеріне байланысты. Жас ұрпақты оқыту мен тəрбиелеу процесінде білім беру мекемелері, ең алдымен мектептер маңызды рөл атқарады. Принциптерді ұстану, əділдік, тапсырылған жұмысқа адалдық, кез келген заң бұзушылықтарға төзбеушілік, мəселелерді шеше білу, адам құқықтарын, мүдделерін қорғау сияқты моральдық -психологиялық қасиеттерді қалыптастыруға ерекше назар аудару қажет. Жаңа өркениеттер пайда болғаннан бері адамзат əрқашан табиғат қойған сұрақтарға жауап іздеді. Ежелгі египеттіктер пирамидалар салып, жерді тамақтандыруға жəне егістік алқаптарын суаруға мүмкіндік беретін бірегей суару жүйелерін тұрғызды. Қытайдың ежелгі тұрғындары жылдар бойы Ұлы Қытай қорғанын тұрғызды, ғасырлар бойы оны қорғап келуде. ХХI ғасыр, бұрын -соңды болмағандай, бүкіл адамзатқа биік қорғандар да, Эйнштейн мен Эдисонның ұлы туындылары да бізді өзіміз жасаған көрінбейтін жаулардан қорғай алмайтынын көрсетті. 21 ғасырдағы осындай теріс құбылыстардың бірі құнарлы топырақ бар жерде тамыр жайған жемқорлық деп санауға болады. Қазіргі кезеңде сыбайлас жемқорлықпен күрес - əлемдегі əділеттілікті жаңғырту мен қалпына келтірудің, адам құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың шарттарының бірі.

Абдужаббаров Максадбек, «Қоғамдық келісім» КММ инспекторы

Кейін қарай