Қазақстан халқы Ассамблеясы

1540

Бараев Александр Иванович

Өмір жылдары: (1908-1985 жж.)

     «Тыңдағы егіннің аздығын ауа-райының қолайсыздығымен ғана ақтай алмаймыз, оған біздің құқығымыз жоқ. Бұл тыңдағы жер өңдеудің болашағына күмән келтіруді білдіреді» (Бараев А.И.).

     

    Көрнекті ғалым, Қазақ КСР-нің еңбек сіңірген ғылым қайраткері, Қазақ ауылшаруашылық ғылыми-зерттеу институтының директоры (1953-1957 жж.). Қазақ астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының директоры (1961 жылдан бастап - Бүкілодақтық) (1957–1985 жж.). Ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы (1971 ж.), Ауылшаруашылық ғылымдары академиясының академигі (1966 ж.). Лениндік сыйлықтың лауреаты (1972 ж.), Социалистік Еңбек Ері (1980 ж.), жер өңдеудегі топырақ қорғау жүйесінің авторы.

    1954 жылы тыңның басталған кезінде Бараев Солтүстік Қазақстан колхоздық егістің ғылыми және практикалық идеяларын шығармашылықпен қолдана алатын орын бола алады деген пікір білдірді. Бір шартпен: егер Мальцев «жерді аударып жыртуға болмайды» десе, Бараев – «жер жыртудың қажеті жоқ! Сонымен, мұнда бәрі: технология да, техника да басқаша болуы керек» деді.

     

    Тұлға туралы қазіргі замандастардың естеліктері, зерттеушілердің, оқушылардың, ұрпақтардың пікірлері

     

    «Ғылым мен тың тәжірибенің ынтымақтастығын асыра бағалау қиын. Бұған көптеген ұжымдардың, әсіресе Ауылшаруашылық ғылымдары академиясының академигі, Лениндік сыйлықтың лауреаты, Социалистік Еңбек Ері Александр Иванович Бараев басқаратын Бүкілодақтық астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының жұмысы дәлел бола алады» (Д.А.Қонаев, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің бірінші хатшысы).

     

    Топырақтан қорғайтын егіншіліктің жаңа жүйесі тұжырымдамасының негізін қалаушы және оны тәжірибеде топырақтың жел эрозиясы бар жерлерде қолданды.

     

    «Академик Александр Бараевтың басшылығымен жасалған топырақтан қорғайтын егіншілік жүйесі - бұл әлемдік деңгейдегі керемет ғылыми шешім. Оның табандылығы, нық ұстанымы - нағыз азаматтық ерлік. Қазақстандықтар осы көрнекті ғалымның есімін тың жерлердің бас агрономы, бізді дала желдерінен қорғаушы ретінде әрдайым есте сақтайды» (Нұрсұлтан Назарбаев, Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті)

     

    Өміріндегі Қазақстанмен, қазақ халқымен байланысты бірегей оқиғалары

    Ол «тың жерлердің бас агрономы», «талантты ұйымдастырушы-зерттеуші», «заманауи егіншіліктің негізін қалаушы» деп аталды. Бұл кездейсоқ емес. Академик Александр Иванович Бараев бүкіл ұрпақтың жер өңдеуге қатысты егіншілік психологиясының әдіс-тәсілдерін өзгертті. 2018 жылдың 16 шілдесінде оның туғанына 110 жыл толды.

     

    Қазақстанда эрозия апаты басталған кезде эрозияға қарсы техниканың төрт буыны жасалды. Мұның бәрінде, әрине, А.И.Бараевтың көрнекті үлесі, ұйымдастырушы ретіндегі таланты және топырақты қорғаудың жаңа идеяларын қажырлы насихаттауы болды. Оның әріптестерімен бірге жасаған топырақ қорғау жүйесі жерді тозудан сақтап, шаңды дауылдар мен эрозиядан сенімді қорғады. Дәлірек айтсақ, ол тыңды сақтап қалды ...

     

    Шығармашылық мұрасы

     

    Ол топырақтан қорғайтын егіншіліктің жаңа жүйесін және оны топырақтың жел эрозиясы бар өңірлер үшін практикалық қолдану тұжырымдамасын жасады. Жүйенің мәні топырақтағы сабанды ұстап тұру кезінде жер жыртуды жазықтық кесуге ауыстыру және ұзақ (8-10 жыл) орнына қысқа (3-5 жыл) дәнді-дақылдық ауыспалы егісті игеру болды. Осы мақсатта арнайы эрозияға қарсы жабдықтар кешені және дақылдарды өсірудің жаңа технологиясы жасалды. Ол топырақты эрозиядан қорғауға арналған алғашқы ұсыныстардың авторларының бірі: оның пайда болуының диагностикалық белгілері табиғи жағдайда байқау арқылы анықталған, дақылдарды жеңіл топырақтарда орналастыру жолақтары анықталды. Өз зерттеулерінде ол далалық егіншіліктің негізгі буыны ретінде таза парға, оны өңдеу сапасына көп көңіл бөлген.

     

    Бараев 300-ден астам ғылыми еңбек, оның ішінде 23 кітап пен брошюра шығарды. Бірқатар еңбектері шетелдерде жарияланды.

    1. Бараев А.И. Почвозащитное земледелие. М.: Колос, 1975. - 180 с.

    2. Бараев А.И. Почвозащитное земледелие. М.: Агропромиздат, 1988. - 368 с.

    3. Колинко Н., почетный журналист Казахстана. Имя, вписанное в историю земледелия. //Газета «КазахЗерно.kz» 16.07.2018

    Қазақстанның астанасында академик А.Бараевтың құрметіне ескерткіш тақта орнатылды, қала орталығындағы көшелердің біріне оның есімі берілді.

     

    Ақмола облысының Шортанды ауданында Александр Иванович Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы жұмыс істейді, онда да А. Бараев атындағы көше бар.


     

Кейін қарай