Қазақстан халқы Ассамблеясы

645

Снегин Дмитрий Фёдорович

Өмір жылдары: (1911 - 2001 жж.)

    Атақты кеңестік жазушы, кинодраматург, Қазақ КСР халық жазушысы, белгілі республикалық басылымдардың редакторы және белсенді авторы. Депутат, қоғам қайраткері, Президенттің Бейбітшілік және Рухани келісім сыйлығының лауреаты. Ақын және проза жазушысы, публицист және туған жерінің шежірешісі, адам - дәуір, бұл тұлға – тұнып тұрған тарих. Нұрсұлтан Назарбаев Дмитрий Федорович Снегинді Ұлы азамат деп атады.

     

    Дмитрий Снегин өміріндегі ең бастысы тарихи және революциялық проза, ал негізгі еңбектері - тарихи романдар болды. Дмитрий Федорович Верныйда туып өсті, бұл қаланы шексіз сүйді. Қала туралы «Верный қаласында» атты трилогиясында айтқан. Қала оны ерекше қуатымен нәрлендіретін. «Алматының келбеті сүйкімді және сиқырлы күшке толы. Бұл қала терең сенімге қанық болды. Бұл - тіршілік ету ортасы. Сенім – бөлек әңгіме. Бұл соншалықты терең және соншалықты жеке болғандықтан, мен оған қол тигізгім келмейді. Сенім – адамзат тарихындағы маңызды сәттердің бірі. Бұл зұлымдық пен зорлық жолындағы қалқан».

     Тұлға туралы қазіргі замандастардың естеліктері, зерттеушілердің, оқушылардың, ұрпақтардың пікірлері

    Дмитрий Снегин, ұйымдастырушылық қабілеті мен шынайы әдеби инстинкті, Қазақстанда орыс поэзиясы мен прозасының дамуы үшін көп жұмыс жасады. Қазақстандық ақын және жазушы Снегиннің Қазақстанда пайда болуына күтпеген жағдайда қазақ әдебиетінің таңдаулы шеберлері Ілияс Жансүгіров, Сәкен Сейфуллин, Сәбит Мұқанов, Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов әсер етті.

    Жас ақынмен кездескен Жансүгіров оған «адамдардың өмірінде бәрі өзгеріп отырады. Кез келген іс қуанышқа орай -жақсы, өкінішке орай – жаман болып бөлінеді. Ал, поэзия - бұл игі іс ... », - деп айтты.

    Өміріндегі Қазақстанмен, қазақ халқымен байланысты бірегей оқиғалары

    Дмитрий Федорович Снегин - қазақ тақырыптарына жазған алғашқы орыс ақындардың бірі. Снегиннің «Ветер с востока» атты алғашқы кітабы 1934 жылы жарық көрді. Снегиннің поэтикалық шығармалары негізінен ауыл еңбеккерлерінің өміріне арналған («Семиречье» жинағы 1936 ж., «Мой город», 1939 ж.). Соғыс жылдарында жазылған «Годы» (1944 ж.), «Верность» (1946 ж.), «Никита Огнивцев» және «На дальней высоте» өлең кітаптары кеңес сарбаздарының ерлігін көрсетеді. Қазақстанға деген махаббаты «Голубые широты» жинағында (1946 ж.) аңғарылады.

    Дмитрий Федорович Снегиннің әдеби есімі мен көп қырлы туындысы өзінің туған Қазақстанының тарихымен және қазіргі заманмен үйлеседі.

    Жазушы проза жанрында көп жұмыс істейді. Панфилов дивизиясының солдаттары туралы «На дальних подступах» (1948 ж.) және «В наступлении» (1953 ж.) романдары, тың жерлер туралы «Чистый снег» (1961 ж.) романы, «Осеннее равноденствие», «Парламентёр выходит из рейхстага» (1962 ж.), совет адамдарының гуманизмі туралы, адам еңбегі мен оның адамгершілік қасиеттерінің байланысы туралы «Рождение подвига» (1956 ж.) очерктер кітабы, Қазақстан жазушылары туралы «Встречи без расставания» әдеби эсселері, «Три блокнота ...» новелласы.

    Жазушының сценарийлері бойынша «Мы из Семиречья» көркем фильмі және бірқатар деректі фильмдер қойылған. Ол қазақ және ұйғыр ақындарының көптеген шығармаларын орыс тіліне аударған - «Уйгурская поэзия» (1934 ж.), І.Жансүгіровтің «Кеңес» өлеңдер жинағы (1935 ж.), Қ.Аманжоловтың «Дауыл» (1946 ж.), Н.Баймұратовтың «Ер-Төлеген» (1945 ж.) және т.б.

    Дмитрий Снегиннің соңғы еңбектерінің бірі Кеңес Одағының Батыры Бауыржан Момышұлы туралы - «Открытый всем» – «Арысым еді-ау, Бауыржан» (Әбілмәжін Жұмабаев қазақ тіліне аударған) кітабы болды. Дмитрий Снегин мен Бауыржан Момышұлының достығы уақыт сынынан өтті. Дмитрий Снегин қайтыс болғаннан кейін «...Полюбите моего Бауржана» (режиссер Игорь Гонопольский) деректі фильмінің премьерасы өтті. Фильм авторларының бірі Дмитрий Снегин болды. Бауыржан Момышұлы өзінің ең жақын адамы ретінде барлық жеке күнделіктерін Снегинге қалдырды.

    Атақты ақын, прозаик және аудармашы, сенімді еуразиялық Дмитрий Снегин Қазақстан әдебиетінде елеулі із қалдырды.

    Снегиннің ұзақ еңбек жолында жасаған Қазақстан және оның халқы туралы шығармалары оған ерекше суретші және рухани бай, ерекше шығармашылық тұлға ретінде көрінуге мүмкіндік береді.

    1. «Ветер с Востока» (1934 ж.).

    2. «Семиречье» (1936 ж.).

    3. «Мой город» (1939 ж.).

    4. «Годы» (1944 ж.).

    5. «Верность» (1946 ж.).

    6. «Голубые широты» (1946 ж.).

    7. «В городе Верном» (1956, 1959, 1970 жж.)

    8. «Утро и два шага в полдень», «На дальних подступах» (1948 ж.).

    9. «В наступлении» (1953 ж.).

    10. «Осеннее равноденствие» (1961 ж.).

    11. «Парламентёр выходит из рейхстага» (1962 ж.).

    12. «Рождение подвига» (1956 ж.).

    Өмір бойы туған жеріне адал болып қалатын адамдар бар. Олар өздерінің тағдырына, шығармашылығына және шынайы өміріне адал болып қалады. Олардың қатарында Ұлы Отан соғысының ардагері, панфиловшы офицер, Қызыл Жұлдыз, Қызыл Ту, Еңбек Қызыл Ту, «Құрмет белгісі», «Халықтар достығы» ордендерімен марапатталған, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты Дмитрий Федорович Снегин бар.

    Владимиров, В. Дмитрий Снегин: его любовь, память и слово /Алматы: Қазақстан, 2003.

    Дмитрий Снегин. Справочник: Писатели Казахстана 1917-1967 / сост. Н. Греховодов, В. Данилюк, П. Косенко. – Алма- Ата, 1969. – С. 289 -290.

    Дмитрий Снегин. Справочник: Писатели Казахстана / сост. М. Ауэзов, К. Жорабеков, Р. Жангужина. – Алма – Ата, 1982. – С. 222.

    Дмитрий Снегин. Астана: Библиотека Казахской литературы, 2012. - 576 с.

    Снегин, Д. Избранное В 2 -х т. / Дмитрий Снегин. - Алматы: Казгослитиздат, 1964.

    Снегин, Дм. Повести и рассказы. - Москва: Русская книга, 2003. - 384 с.

    Снегин, Д. Ф. Собрание сочинений. В 5-ти т. / Алматы: Жазушы, 1981.

    Снегин, Д. Ф. Утро и два шага в полдень. Роман.- Алматы: Жазушы, 1976. - 336 с.

    «Знаток и летописец родного края»: библиографическое пособие, посвященное 105-летию Дмитрия Снегина / Карагандинская областная библиотека; сост. Н.А. Тлеубергенова. - Караганда, 2017. – 25 с.

    Казахская ССР: краткая энциклопедия / Гл. ред. Р.Н. Нургалиев. - Алма-Ата: Гл. ред. Казахской советской энциклопедии, 1991. - Т. 4: Язык. Литература. Фольклор. Искусство. Архитектура. - С. 514–515.

    Литература народов Казахстана / рецензент А.К. Нарымбетов. – Алматы, 2004. – С. 101.

     

    Дмитрий Федорович Снегиннің есімі Алматыдағы №30 мектепке берілді.

    2012 жылы Қазақстан Республикасының пошта қызметі Д.Ф. Снегиннің 100 жылдығына арналған пошта маркасын шығарды.

    Алматы қаласындағы көшеге Д.Ф. Снегиннің аты берілді.


     

Кейін қарай