
616
Сорокин Антон Семенович
Өмір жылдары: (1884 – 1928 жж.)
«...Сорокиннің үйі әрқашан қазақтарға толы болды. Бұл орта қазақ тілін, көптеген қазақ ертегілері мен дәстүрлерін жетік білді» (Д. Багаев)
Көркем және ерекше қазақстандық жазушы, фотограф және суретші, екі мыңға жуық туындылардың авторы – олардың көпшілігі жазушы өмірден өткеннен кейін оның қолжазбаларынан табылды.
Хаттың бірінде жазушы өзі туралы былай дейді: «Менің сіңірген еңбегім - Сібірде 25 жыл жұмыс істедім, алғаш рет көркем шығарма жаздым, онда Джек Лондонның Тынық мұхит аралдарының тұрғындарымен таныстырғандай, орыс оқырманына қазақ халқының рухын көрсеттім».
Антон Семенович Сорокин 1884 жылы 29 маусымда Павлодарда ескі сенімді ұстанатын, бай саудагердің отбасында дүниеге келді. Бүгінде қалада Антон Сорокиннің отбасы, ата-анасы, туыстары тұратын үй сақталған. Бұл үйде қазір Потанин атындағы өлкетану музейінің қор бөлімі орналасқан. Дәл осы үй туралы Потанин атындағы өлкетану музейінің бірінші директоры Дмитрий Поликарпович Багаев өзінің естеліктерінде былай деп жазды: «... Сорокиндердің үйі әрқашан қазақтарға толы еді. Бұл орта қазақ тілін, көптеген қазақ ертегілері мен аңыздарын жетік білді».
Тұлға туралы қазіргі замандастардың естеліктері, зерттеушілердің, оқушылардың, ұрпақтардың пікірлері
Ол Павлодарда сауда дүкенінде жұмыс істеп, фотосуретке түсірумен айналысқан. Оның фотосуреттері 1906 жылы Қазанда өткен алғашқы фотокөрмеде жарияланды, онда Антон Сорокин бірінші дәрежелі дипломмен және алтын медальмен марапатталды. Оның есімі 1907 жылы «Әуесқой фотографтың» алғашқы санында жарияланды. Д.Багаевтың естеліктерінен: «Антон Сорокин қоғамда үнемі келекенің ортасында жүретін адам ретінде танымал болды...».
Өмір жолында ол бірнеше мамандықты ауыстырып үлгерді: иконалар суретшісінің шәкірті болды, былғары және тұз сатумен айналысты, Омбы теміржол әкімшілігінде есепші және қала маңындағы ауруханада тіркеуші болып жұмыс істеді. Жазумен 1900 жылы айналыса бастады.
«Бұл қызықты жазушы болды. «Сібірлік Александр Грин» өте қызықты адам, әдебиетке деген сүйіспеншілігі мол және әдебиетпен айналысатындардың барлығына құрметпен қарайтын», - деп жазады жерлесі және жазушы Всеволод Иванов суретші, фотограф Антон Сорокин туралы естеліктерінде.
Өміріндегі Қазақстанмен, қазақ халқымен байланысты бірегей оқиғалары
Антон Сорокин өз еңбектерінде жаншылған халықтардың, негізінен қазақтардың қорғаушысы ретінде көрінген. Бұл үрдіс оның көптеген әңгімелерінде көрініс тапты: «Зар заман», «Последние баксы Ижтар», «Песня Айдагана», «О чем плачет Кенжетай», «Халат и медаль», «Песня о живом кургане Азах», «Гибель аула Батырбека» және басқалары – осы шығармалары арқылы ол қазақ халқының құрметіне ие болды. 1915 жылы қазақ халқын қарғаған әңгімелері үшін Семейден Омбыға Сорокинге деп 50 жылқы айдалды - бұл оның алғашқы әдеби қаламақысы болды. 1919 жылы «33 скандала Колчаку» жинағы жарық көрді.
Даланың тумасы Антон Сорокин қазақ тілін жетік білетін, қазақ халқының рухын түсінетін және уайымы мен қажеттіліктеріне сай өмір сүрді. Оның қазақ әңгімелері бір кітаптан көп болуы мүмкін.
«Золото: Стилизованная монодрама»
«Смертельно раненые»
«Стоны последние»
«Сибирское купечество»
«Тююн-Боот»
«Хохот Жёлтого Дьявола»
Сорокин қонақта үйінде болған барлық жас жазушыларды өзінің шәкірттері деп санады. Жазушының үйі жазушылар мен суретшілерді біріктіретін әдеби-көркем клубқа айналды. Ол үйде В.В. Иванов, Л.Н. Мартынов, А.И. Алдан-Семенов, Л. Сейфуллина және басқалар болды.
Ешқандай дарын ешқашан із-түссіз жоғалмайды. Антон Сорокиннің қайталанбас туындыларын жаңа оқырмандар әлі де бағалайтын болады.
Сорокин А.С. Напевы ветра: Избранные сочинения / Предисл. Е.И.Беленьского. - Новосибирск, 1967. – 188 с.
Сорокин А.С. // Творчество русских писателей Казахстана. - Алма-Ата, 1992. - С.57-91.
Сорокин Антон. Степные рассказы // Найзатас. - 2013. - №5(11). - С. 132 – 162.
Сорокин А.С. Хрисанф-зверь // Свободная степь. - 1917. - 29 дек.
Сорокин А.С. Песня о живом кургане Азах // Сибирские огни. - 1928. - №6. - С.51-55.
Сорокин А.С. Садвокас: рассказ // Павлодарская правда. - 1960. - 20 апр.
Сорокин А.С. Азах: рассказ // Комсомольская правда. - 1967. - 22 апр.
Сорокин Антон. Тоска Тимура; Запах Родины: рассказы. // Простор. - 1998. - N6. - С.76 – 80.
Сорокин А. Банкротство купца Артемия Дернова // «Народная газета». №50. 26 декабря 1915 год. Курган.
Артемьева Римма. Певец степи: о презентации книг известного писателя, уроженца г. Павлодар, Антона Сорокина, посвященная 130-летию писателя //Новое поколение. - 2014. - 9 октября. - С. 4.
Беленький Е. Незаслуженно забытый // Сибирские огни. - 1962. - №1.
Горшенин А. Король писателей. (Неподражаемый Антон Сорокин). Библиотека Сибирского краеведения.
Джолдасбекова Баян. Инонациональная тема в русской литературе Казахстана // Мысль. - 2014. - №10. - С. 69 – 72.
Кенжебаев Б. К. Антон Сорокин // Комсомольская правда. - 1967. - 22 июня.
Косенко П. Свеча Дон-Кихота: Повесть об Антоне Сорокине // Косенко П. Свеча Дон-Кихота: Повести-биографии и литературные портреты. - Алма-Ата: Жазушы, 1973. - С. 97-152.
Мартынов Л. История одной вражды // Воздушные фрегаты: Новеллы. - М., 1974.
Мартынов Л. Наследник короля / Стоглав /Дар будущему. Стихи и воспоминания. - М., 2008.
Шашкова Любовь. Знаменитый евразиец: к 130-летию писателя, уроженца Павлодара Антона Сорокина // Казахстанская правда - 2014. – 23 сентября. - С. 12.
Сорокиннің туындылары М.А. Врубель атындағы Омбы облыстық бейнелеу өнері музейінде сақталған.
2004 жылдың тамызында Омбы қаласының құрылғанына арналған мереке аясында Антон Сорокинге ескерткіш тас ашылды.
1 Маусым, 18:22
Алматыда Халықаралық балаларды қорғау күніне арналған «Қазақстан балалары» ұлттық акциясы өтті
2 Маусым, 12:07
Қазақстан халқы Ассамблеясының Франция Ұлттық жиналысының депутаты Бруно Фукспен кездесуі өтті
1 Маусым, 09:16
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Балаларды қорғау күнімен құттықтады
4 Маусым, 10:59
Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары ҚР Мемлекеттік рәміздері күнімен құттықтайды
1 Маусым, 09:18
Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары Балаларды қорғау күнімен құттықтады