Тұлға туралы қазіргі замандастардың естеліктері, зерттеушілердің, оқушылардың, ұрпақтардың пікірлері

«Тарас Шевченкодан біз қазақ жеріндегі алғашқы жазушы ақындардың бірін көреміз. Ол халқымыздың алғашқы суретшілерінің бірі болған. Украина мен Ресей ғана емес, сонымен бірге Қазақстан да оны бостандық үшін жалынды күрескер ретінде көтерді. Халқымыз оны «ақын Тарази» - әділет ақыны деп бекер айтпаса керек» (Ғабиден Мұстафин).

Өміріндегі Қазақстанмен, қазақ халқымен байланысты бірегей оқиғалары

«Қырғыздарға қарасам...олар сондай көркем көрінеді» (Т. Шевченко)

Тарас Шевченко адамзаттың даңқты ұлдарының қатарына жатады, олар өз халқының өткенінің, тарихи жолының жарқын нәтижесі және болашаққа бағытталған үлкен үміт, халықтың шығармашылық еркі болып табылады. Оның өнері қазақтардың тарихы мен мәдениетінің ажырамас бөлігіне, Қазақстан мен Украина халықтарының рухани туыстық тарихындағы маңызды кезеңіне айналды.

Қасым Аманжолов Шевченконың «Думка – Ветер буйный, ветер буйный!», «Думы мои, думы мои», «Проходят дни, проходят ночи», «Ой одна я, одна», «Мне все равно, буду ли», «Косарь», «Иль мы еще сойдемся снова?», «Мы вместе когда-то росли» өлеңдерін қазақшаға аударды, олар украиндық ақынның қазақ тіліндегі «Өлеңдер мне дастандар» (Алматы, 1939 ж.), «Таңдамалы» (Алматы, 1954 ж.), «Таңдамалы шығармалар» (Алматы, 1961 ж.) жинақтарына кірді; «Думка – Ветер буйный, ветер буйный!», «Проходят дни, проходят ночи», «Косарь», «Мы вместе когда-то росли» – «Таңдамалы» (Алматы, 1964 ж.); «Думка – Ветер буйный, ветер буйный!» – «Стихи и поэмы» (Алматы, 1968 ж.) жинақтарына енгізілді; «Думка – Ветер буйный, ветер буйный!», «Проходят дни, проходят ночи», «Косарь», «Мы вместе когда-то росли», «В каземате» (А. Егеубаевпен бірлесе) – «Кобзарь. Стихи и поэмы» (Алматы, 1989 ж.) жинағына енді. Қасым Аманжоловтың аудармалары қазақ әдебиетінде классикалық болып саналады.

Абдіхалықов Маршал Тарас Шевченкоға «Форт-Шевченкодағы Шевченкоға алғашқы ескерткіш» (1963 ж.), «Маңғышлақтағы жылдар», «Шевченкоға алғашқы ескерткіш», «Үлкен жүрек» (А.Аймановпен бірлесе, 1964 ж.), «Жалынды жыршы» (1984 ж.) мақалаларын арнады.

Әбілов Дихан Т.Шевченконың «Огни горят, музыка играет», «Считаю в неволе дни и ночи» өлеңдерін аударды; бұл аудармалар украин ақыны шығармаларының қазақ тіліндегі «Дастандар. Өлеңдер» (Алматы, 1939 ж.), «Таңдамалы» (Алматы, 1954 ж.), «Таңдамалы шығармалар» (Алматы, 1961 ж.), «Таңдамалы шығармалар» (Алматы, 1964 ж.) басылымдарында жарияланды:

Сапарғали Бегалин 1939 жылы Т.Г. Шевченконың «Лилея» балладасын, «Еретик» поэмасының бір бөлігін және «Если бы мне, мама, ожерелье», «Ой, по горе роман цветет» өлеңдерін аударды, бұл аудармалар украин ақыны шығармаларының қазақ тіліндегі басылымдарында жарияланды: «Поэмы. Лирические стихотворения» (Алматы, 1939 ж.), кейін – «Таңдамалы» (Алматы, 1954 ж.), «Таңдамалы шығармалар» (Алматы, 1961 ж.; 1964 ж.) жинақтарына енді.

Беисов Темір - «Т.Г. Шевченко в Казахстане» (1952 ж.) монографиясының авторы, ол үш бөлімнен тұрады: «Шевченко в Казахстане»; «Казахстан в литературных произведениях Шевченко»; «Казахский народ в рисунках Шевченко». Шевченконың Қазақстанда болуы туралы жалпы зерттеу жасаған Т. Беисов қазақтардың ішінде алғашқы болды, ол бүгінгі күнге дейін өзінің ғылыми және танымдық құндылығын жоғалтпады.

Бекхожин Қалижан - «Бостандық жыры» (1936 ж.) және «Біздің даламыздың үлкен білгірі» (1961) мақалаларының авторы. Шевченко туралы, оның украин-қазақ әдеби және мәдени қатынастарындағы рөлі Бекхожиннің «Екі мәдениеттің достастығы» (1948 ж.) мақаласында да айтылған. «Если б вы знали, панычи» өлеңін аударды, ол Т.Г. Шевченконың қазақ тіліндегі «Таңдамалы шығармалар» (Алматы, 1964 ж.) жинағына енді. Т.Г. Шевченконың «Таңдамалы шығармалар» мерейтойлық басылымына аудармашы ретінде қатысты.

Шевченко Тарас. Повне зібрання творів: У 12 т. - К.: Наукова думка, 2001–2014. -Т. 6- С. 63 - С. 78.

Россия. Полное географическое описание нашего отечества. Настольная и дорожная книга для русских людей. Под ред. П.П. Семенова. Киргизский край. - С.-Петербург, 1903. - Т. XVIII.

Кабульдинов З.Е., Каипаева А. История Казахстана. - Алматы: Атамура, 2012. – 344 с.

Кабульдинов Зиябек. Великой Степи достояние. - Mаngіlik El. - № 1(3). 02.2014. — С. 65.

Бондаренко Г.Б. - ІІ Международные Шевченковские чтения, посвященные 20-летию со дня создания НИИ «Институт Тараса Шевченко... Сборник материалов. — Оренбург; Уфа, 2013. — С. 82.

Миллер А.И. «Украинский вопрос» в политике властей и русском общественном мнении (вторая половина ХІХ в.). - СПб.: Алетейя, 2000.

Миллер Алексей. Империя Романовых и национализм. - М.: Новое литературное обозрение, 2006. - С. 71.

Зеньковский В.В. История русской философии. - М.: Академический Проект: Раритет, 2001. - Т. 1. Ч. 1. - С. 47.

Василенко Ирина. Создавая образ России. Социокультурные основы имиджевой стратегии России. - «Свободная мысль». - № 1 (1643). - 2014. - С. 88.

Жулинский Николай. Тарас Шевченко: «Подай душе убогой силу...» Украинские учёные про Великого Кобзаря- К., 2008. - С. 222.

Бусурманов Тумабек. Евразийский союз: новые политико-правовые реалии. - Mаngіlik El. - N 2(4). 04.2014. - С. 13-14.

https://24.kz/ru/news/social/item/197770-taras-shevchenko-posvyatil-kazakhstanu-350-kartin-desyatki-...

Тарас Шевченкоға арналған алғашқы ескерткіш 1881 жылы Маңғыстау түбегінде кемеңгер украиналықтың өмірден өткеніне 20 жыл толуына ашылды. Қазіргі уақытта әлемде Тарас Шевченкоға арналған 1384 ескерткіш бар: 1256 - Украинада және 128-і - шетелдің 35 елінде.